تقسیمات سنت و گام از دید الکساندر جی الیس
دانشنامه موسیقی ← تئوری موسیقی ← اصطلاحات موسیقی
الکساندِر جِی.اِلیس، واضعِ نظامِ اندازه گیریِ فواصل بر اساسِ واحدِ سنت بوده و شخصیتی است که به عنوان پدر قوم موسیقی شناسی شناخته می شود.
 پایه گذار تفکرِ آتیِ موسیقی شناسی. به موسیقی همچون پدیده ای فرهنگی، و نه همچون پدیده ای صرفاً آکوستیکی و طبیعی، می نگرد« گام موسیقایی نه گامی واحد، نه "طبیعی" و نه حتیلزوماً ساخته شده برپایه ی قوانینِ شکل گیریِ اصواتموسیقایی است، بلکه بسیار متنوع، بسیار مصنوعی و بسیار هوس بازانه است». تحقیقِ الیس بر روی گام ها و نتیجه گیریِ او از این تحقیق اولین سند مهم و معتبر علمی برای تأیید نگرشی است که امروزه، از دهه ها پیش، در قلب پژوهش های قوم موسیقی شناختی جا دارد. مارتین استکُز، به بررسی گونه ای از موسیقی مردم پسند در ترکیه با عنوان عربسک می پردازد و تحلیل های عمیقی از وضعیت این نوع از موسیقی در مواجهه با چالش های دین و دولت و سیاست فرهنگی در ترکیه ی معاصر ارائه می کند.
گام موسیقایی نه گامی واحد نه "طبیعی"، و نه حتا لزوماً ساخته شده بر پایه ی قوانین شکل گیری اصواتِ موسیقایی ای است که، به زیبایی تمام، توسط هِلم هُلتس وضع شده است، بلکه بسیار متنوع، بسیار مصنوعی و بسیار هوس بازانه است.
(Alexander J. Ellis 1885b: 526)
الکساندر جان الیس در یکی از گردهمایی های انجمن هنرهای لندن، مقاله ای با عنوان« در باب گام های موسیقی ملل مختلف» قرائت کرد. الیس در پایان به دریافت نشان نقره ی انجمن نائل آمد که جایزه ای ممتاز محسوب می شود. او به یاری نمایش زنده ی نظامِ تازه ابداع شده ی سِنت های خود، که امکان تعیین دقیق اندازه های زیرایی را با دقت یک صدم نیم پرده ی تعدیل شده فراهم می آورد، داده های آماری مفصلی عرضه کرد. تا پیش از کار الیس، زیرایی های منفرد و فاصله ی بین آنها بیشتر به وسیله ی اندازه های فرکانسی همانند لا=440 (تعداد ارتعاش بر ثانیه)، توصیف می شدند. اندازه های فرکانسی گرچه برای نشان دادن زیرایی های منفرد به قدر کافی دقیق بودند، اما به کار پژوهش کل نظام نمی آمدند، چون فرکانس از بم ترین تا زیرترین صدا افزایش می یابد و با رسیدن به هر اکتاو دو برابر می شود. پژوهشگر نمی تواند فاصله ها را در کل ب استفاده از تعداد ارتعاش ها بر ثانیه تشریح کند، چون یک فاصله ی واحد هر بار که در نقطه ای از کل طیفِ زیرایی واقع شود، خوانش متفاوتی پیدا می کند. در مقابل، نظام سِنت ها اکتاو را به 1200 سِنت، 100 سِنت برای هر نیم پرده ی تعدیل شده، تقسیم می کرد. برای حل مسئله ی فرکانس از جبر استفاده شده بود؛ اینک هر فاصله نمایش عددی تثبیت شده ای داشت که به میزان زیرایی خاص آن نیز ربط پیدا نمی کرد. کُنسرتینای انگلیسی تازه اختراع شده ی ویتستُن بود، کنسرتینا در 30-1829 و در وهله ی نخست برای
استفاده در سخنرانی های خودِ ویتستن در باب آکوستیک موسیقی اختراع و از میانه ی دهه ی 1830 به بازار عرضه شد. این سازِ کاملاً کرُماتیک، که با الهام از شِنگِ(ارگ دهانی) چینی اختراع شده و با هدف آزمایش های تجربی در زمینه ی آکوستیک به وجود آمده بود.الیس در این مقاله مفهوم سنت را معرفی کرد، که طبق تعریف او 100/1 -ِ  یک نیم پرده ی تعدیل شده بود و ده تای آن یک تیثه (tithe)- برای آنکه با فاصله ی دهم(tenth) اشتباه نشود- را تشکیل می داد. سِنت ها پیش از هر چیز اندازه هایی فضایی روی یک« پیانو فُرته ی غول آسا» به درازای 480 فوت هستند.همچنین میل (یک هزارم نیم پرده) و دیمه(یک ده هزارم نیم پرده) را اختراع کرد. سنت ها در اینجا نه برای کار کردن روی نظام های تطبیقیِ زیرایی، بلکه به قصد اندازه گیری میزین حساسیت گوش شنونده نسبت به انحراف از یک زیرایی به خصوص ابداع شده اند، و فاصله ها نه با واحد سنت ، بلکه به طور عمده به صورت کسر بیان شده اند. الیس کشف کرد که شنوندگان به لحاظ موسیقایی با تجربه در مواجهه با آواهای موجود در طول سه اکتاو، از وسط حامل باس تا بالای حامل سوپرانو، معمولاً پنجم درست، همصدا و اکتاو را به صورت کوک، با تقریب 1-2 سِنت می شنوند. در این حال، پرده ی بزرگ با تقریب 4-5 سنت نقریب کوک به حساب می آید، و بیشتر فاصله های ملایم دیگر انعطاف 10-18 سنت را به خود می پذیرند.
منبع: فصلنامه ماهور