اﻟﻤﻮﺳﻴﻘﻲ اﻟﻜﺒﻴﺮ
دانشنامه موسیقی ← کتاب شناسی ← موسیقی
ﻓﺎراﺑﻲ، اﺑﻮﻧﺼﺮ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻃﺮﺧﺎن
1375 اﻟﻤﻮﺳﻴﻘﻲ اﻟﻜﺒﻴﺮ، ﺗﺮﺟﻤﻪ آذرﺗﺎش آذرﻧﻮش، ﺗﻬﺮان: ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ.
توصیف کتاب:
کتاب موسیقی کبیر رسالهایست به زبان عربی که در سال ۱۲۰۹میلادی توسط ابو نصر فارابی نوشته شدهاست. این اثر جنبههای گوناگون موسیقی مانند مقامات را تعیین میکند.
فارابیاستاد نظریه موسیقی بود;کتاب موسیقی کبیر که در غرب با نام کتاب موسیقی عرب شناخته میشود که در واقع مطالعه تئوری موسیقی ایرانی در عصر خویش است.این کتاب همچنین مبانی فلسفی موسیقی، ویژگیهای جهانی و همچنین تاثیر آن بر روی روح را تشریح میکند.
کتاب موسیقی کبیر دراصل دو جلد نوشته شدهاست که از جلد دوم آن هیچ اثری باقی نماندهاست.در جلد اول کتاب در بخش اول، مدخل صناعت موسیقی در دو مقاله ارائه شده که مقاله ی اول درتعریف لحن موسیقی، تواناییها و ساخت الحان و چگونگی پیدایش موسیقی است.مقاله دوم نیز به تعریف بُعدیافاصله موسیقی پرداخته وآهنگهایی طبیعی برای انسان شمرده و نغمات طبیعی در عود را معرفی میکند.جزءدوم کتاب درباره ساخت و ساختار موسیقی در سه فن آورده شده که فن اول به اسطقسات اختصاص دارد و به مبادی اولیه پیدایش صوت و نغمه پرداختهاست.در مقاله ی دوم به فواصل میان نغمات از نظر ارتفاع صوت اشاره میکند.پس ازآن فارابی از رباب یاکمانچه امروزی سخن گفته و درنهایت نیزبه سازهای خانواده چنگ میپردازد.در مقاله سوم از فن سوم کتاب موسیقی کبیر، درباره لحن بحث شده و آن را از جهت موسیقی سازی یعنی نغمات بدون حروف و از نظر موسیقی آوازی یعنی نغمات همراه حروف موردکنکاش قرار میدهد.